اینترنت سانسور ناپذیر با web3.0 و عرضه‌ی آن با بلاک‌چین

پیدایش و همه‌گیری اینترنت موجب تحولات بزرگی در سبک زندگی جهانیان شده است. از تغییر در سبک برقراری ارتباط تا تغییر در سبک همکاری‌های تجاری. هم‌چنین، این پدیده موجب پیدایش صنعت جدیدی شده است که آن را «صنعت دیجیتال» می‌نامند. تمام این موارد، به ما نشان می‌دهد که بستر اینترنت یک رکن اساسی را در زندگی انسان‌ها تشکیل داده است.
با این وجود، همواره نگرانی‌های زیادی درباره‌ی نحوه‌ی انتقال داده‌ها و ذخیره‌سازی آن‌ها در اینترنت وجود دارد. بستر اینترنت از آغاز پیدایش خود دقیقا به همین شکلی نبود که امروزه می‌بینیم. در دهه‌های گذشته تحولات و اصلاحات مهمی در این بستر صورت پذیرفته‌اند تا شبکه‌ای پویاتر و امن‌تر در اختیار کاربران قرار گیرد. آخرین تغییراتِ در نظر گرفته شده، گونه‌ی جدیدی از اینترنت را به ما معرفی می‌کند که آن را با نام نسل سوم وب یا وب3 یا web3.0 می‌شناسیم.
تا به اینجای کار، web3.0 همان راهکاری است که می‌تواند به نگرانی‌های ما درباره‌ی انتقال و ذخیره‌سازی داده‌ها پاسخ دهد. اما، برای دستیابیِ عملی به web3.0 نیازمند بسترهایی هستیم تا استانداردهای این گونه‌ی جدید اینترنت را برآورده کند. قابلیتی که محققان آن را در پلت‌فرم‌های بلاک‌چین یافته‌اند. راه‌اندازی web3.0 بر بستر بلاک‌چین، چیزی که امروزه مورد توجه بوده و در حال رشد و توسعه است.

شبکه‌های web2.0 و web3.0

Web1.0

نسل اول وب یا web1.0 در دهه‌ی 1990 توسعه یافت. در واقع، این دوران، دورانِ صفحات ایستای وب بود. در آن زمان سرویس‌های مبتنی بر وب مانند ایمیل و اخبار روزانه، برای کاربران سرویس‌هایی نوآورانه محسوب می‌شدند. اما، تولید محتوا در آن عصر گام‌های نخست خود را طی می‌کرد و هنوز به تکامل امروزی خود نرسیده بود. به همین علت، کاربران در ساخت اپلیکیشن‌های تعاملی، با چالش‌های اساسی مواجه بودند.

Web2.0

نسل دوم وب یا web2.0 یک تغییر پارادایم در نحوه‌ی استفاده از اینترنت است. تقریبا از 20 سال گذشته، صفحات وب از حالت ایستا به حالت تعاملی ارتقا یافته‌اند. به این معنی که بازدید کننده‌ی یک صفحه می‌توانست محتوای موجود در صفحه یا وب را تغییر دهد. این ارتقا به لطف پیدایش web2.0 صورت پذیرفت که نتیجه‌ی آن فراهم آوردن ارتباطات اجتماعی و محتواهای تولید شده‌ی کاربران در بستر وب است. web2.0 این امکان را فراهم می‌آورد که محتوای تولید شده‌ی یک کاربر توسط میلیون‌ها کاربر دیگر، در پهنه‌ی جهان، دیده شود. 
مهم‌ترین دلیلی که موجب رشد فزاینده‌ی web2.0 شد اینترنت موبایل‌ها و پیدایش شبکه‌های اجتماعی است. به ویژه در دهه‌ی گذشته، شاهد آن هستیم که اپلیکیشن‌هایی که بسترهایی را برای تعامل کاربران با یکدیگر توسعه داده‌اند یا ابزارها و خدمات برخط را ارائه کرده‌اند، سهم بزرگی را از بازار به خود اختصاص داده‌اند. مانند فیس‌بوک، اینستاگرام، توییتر، اوبر و یوتیوب ... .

Web3.0

نسل سوم وب یا web3.0 گام بعدی تکامل و رشد وب است. web3.0 می‌تواند با ارائه‌ی تحولاتی اساسی در بستر وب، تغییر بزرگی را در پارادایم اینترنت ایجاد کند. Web3.0 دارای چندین ویژگی برجسته است که تحولات مذکور را عرضه می‌کنند:
غیرمتمرکز بودن: این ویژگی، ویژگیِ شاخص web3.0 است. در web3.0 می‌توان یک داده را به طور همزمان در چندین مکان ذخیره کرد. این کار موجب می‌شود نیاز به پایگاه‌های بزرگ داده مانند Google Drive از بین برود و کنترل داده‌ها به خود کاربران واگذار ‌شود. 
عدم نیاز به واسطه و مجوز: web3.0 به کاربرانش اجازه می‌دهد بدون نیاز به وجود یک واسطه، مستقیما با یکدیگر ارتباط داشته باشند. هر کس می‌تواند بدون نیاز به دریافت مجوز از هر شخص دیگری، عضو web3.0 شود. در نتیجه، به سادگی می‌توان گفت اپلیکیشن‌هایی که بر بستر web3.0 ساخته می‌شوند، روی بلاک‌چین یا شبکه‌های همتا-به-همتا قابل اجرا خواهند بود.
در ادامه توضیح می‌دهیم پلت‌فرم‌های بلاک‌چین چگونه می‌توانند در توسعه‌ی web3.0 نقشی اساسی ایفا کنند.
 

توسعه‌ی web3.0 بر بستر بلاک‌چین

تجربه‌ی سال‌های گذشته نشان می‌دهد که چگونه با استفاده از «یادگیری ماشین» و ترکیب آن با اینترنت، می‌توان خدمات جدیدِ اینترنتی ارائه داد. ارائه‌ی این خدمات نیازمند این است که با استفاده از اینترنت اشیا (IoT) بین دستگاه‌های مختلف ارتباط برقرار شود. این نیاز، ما را به سمت استفاده از پروتکل‌های غیرمتمرکز هدایت می‌کند. در نتیجه، دستیابی به این ارتباط غیرمتمرکز، بررسیِ کارایی بلاک‌چین را در بستر web3.0 ارزشمند می‌سازد.

اهداف web3.0

ایجاد برقراری همکاری بین موجودیت‌های مختلف، خودکارسازی فرآیندها با استفاده از قراردادهای هوشمند، یکپارچه‌سازی بی‌نقص و ذخیره‌سازی سانسور ناپذیر داده‌ها از مهم‌ترین اهداف web3.0 هستند. در کنار اهداف یاد شده، امنیت و حفظ محرمانگی کاربران نیز موضوع دیگری است که باید web3.0 آن‌ها را به ارمغان بیاورد. 

در ادامه بررسی می‌کنیم چگونه ساختار و قابلیت‌های بلاک‌چین می‌تواند بسیاری از اهداف پایه‌ای web3.0 را فرام سازد.

انتقال و ذخیره‌سازی داده در بلاک‌چین

همتا-به-همتا بودن ساختار بلاک‌چین موجب می‌شود تا انتقال داده در این بستر بدون وجود واسطه و اعتماد به طرف سوم صورت پذیرد. داده‌های هیچکس در هیچ سروری ذخیره نمی‌شود بلکه با حفظ گمنامی در رایانه‌ی تمام کاربران نگه‌داری خواهد شد. این امر موجب می‌شود داده‌هایی که ذخیره می‌کنیم هرگز از دست نروند یا تغییر نکنند؛ در نتیجه، یکپارچگی آن‌ها حفظ می‌شود. هم‌چنین، عدم وجود طرف سوم در انتقال داده، امکان اعمال سانسور را از بین می‌برد.

قرارداد هوشمند و خودکارسازی فرآیندها

وجود قرارداد هوشمند در بلاک‌چین کمک می‌کند تا کاربرانی که همدیگر را نمی‌شناسند، به اجماع برسند و دقیقا مبتنی بر اجماعی که به دست آورده‌اند کار کنند. این امر، علاوه بر این که امکان همکاری را بین موجودیت‌های مختلف، طبق یک توافق، فراهم می‌کند، می‌تواند با خودکارسازی فرآیندها اعتماد لازم را بین آن‌ها به وجود آورد.

امنیت و محرمانگی در بلاک‌چین

حفظ گمنامی کاربران و تغییر ناپذیری داده‌های ذخیره شده در بلاک‌چین، امنیت بالایی را در این بستر پدید می‌آورد. این موضوع به توسعه دهندگان web3.0 انگیزه می‌دهد تا راهکارهای خود را بر بستر بلاک‌چین پیاده‌سازی کنند. علاوه بر این‎ها، غیرمتمرکز بودن بلاک‌چین موجب می‌شود تا هیچ سرور یا گلوگاهی برای حملات سایبری وجود نداشته باشد. در نتیجه، در مقایسه با web2.0، بسترweb3.0 در برابر حملات سایبری، بستری امن‌تر است.

وجود این قابلیت‌ها در بلاک‌چین و همخوانی آن‌ها با اهداف web3.0، محققان و توسعه دهندگان را تشویق می‌کند تا راهکارهای مبتنی بر بلاک‌چین را برای توسعه‌ی web3.0 بیازمایند. امروزه شاهد پیدایش و رشد فروشگاه‌های اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (Dapp)  هستیم که محصولات مبتنی بر بلاک‌چین را عرضه می‌کنند. دیری نمی‌پاید که محصولات مبتنی بر web3.0 نیز در این بازار عرضه شوند.

جمع‌بندی

اکنون فاصله‌ی زیادی تا همه‌گیری web3.0، دقیقا به مانند web2.0، داریم. با این حال، شاهد رشد و پیشرفت این بستر هستیم. چیزی که روشن است این است که اینترنت برای رشد و تکامل خود از بلاک‌چین استفاده خواهد کرد، از ارز دیجیتال گرفته تا ابزارک‌های هوشمند و اینترنت اشیا. نکته اینجاست، تغییرات و تحولاتی که پیش‌بینی می‌شوند، به یکباره رخ نخواهند داد. اینترنت، کاربران پرشماری دارد و تحول تدریجی آن اجازه نمی‌دهد کسی از قطار web3.0 جا بماند.