تحول در تاکسی‌های اینترنتی با بلاک‌چین

در سال‌های گذشته شرکت‌های ارائه دهنده‌ی تاکسی‌های اینترنتی تحول بزرگی را در صنعت تاکسیرانی ایجاد کرده‌اند. هر چند که یک پلت‌فرم‌ آنلاین عرضه کننده‌ی تاکسی، دسترسی تاکسی‌ها را برای مسافران آسان‌تر کرده و تعداد مشتریان تاکسی‌ها را، در مقایسه با گذشته، افزایش داده است ولی هم‌چنان از مشکلاتی رنج می‌برد که ناشی از ذات متمرکز بودن ساختار آن پلت‌فرم است. مشکلاتی مانند عدم شفافیت در تعیین هزینه‌ی یک سفر و زمان وصول آن برای راننده از سوی شرکت. این مشکلات هم راننده و هم مسافر را آزار می‌دهند. فناوری بلاک‌چین می‌تواند با شفافیت ذاتی و غیرمتمرکز بودن ساختار خود این کاستی‌ها را جبران کند. در گام نخست، بررسی می‌کنیم متمرکز بودن ساختار این پلت‌فرم‌ها چه معایبی را به همراه می‌آورد سپس خواهیم دید بلاک‌چین چگونه از ساختار غیرمتمرکز خود برای برطرف‌سازی آن‌ها استفاده خواهد کرد.
 

معایب مدل‌های کنونی تاکسی‌های اینترنتی

در این قسمت شماری از معایب موجود در پلت‌فرم‌های تاکسی‌های اینترنتی را مرور می‌کنیم. معایبی که از متمرکز بودن ساختار این پلت‌فرم‌ها ناشی می‌شوند.

احراز هویت 

یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین مسائلی که تاکسی‌های اینترنتی با آن مواجه هستند، تأمین امنیت برای رانندگان و مسافران است. شرکتی مانند Uber، سالانه میلیون‌ها دلار برای وارسی هویت رانندگان خود و بررسی پیشینه‌ی آن‌ها، هزینه می‌کند. ولی، با این وجود هم‌چنان شاهد بروز جرایم و حتی هویت‌های جعلی در پلت‌فرم Uber هستیم.

عدم رضایت از هزینه‌ی یک سفر

یکی دیگر از مسائلی که مدل‌های متمرکزِ تاکسی‌های اینترنتی با آن مواجه هستند، تجمیع اختیارات و قدرت در یک مرجع است. در حقیقت، این مسئله از متمرکز بودن پلت‌فرم ناشی می‌شود. یکی از این اختیارات، تعیین هزینه‌ی یک سفر است. در مدل‌های متمرکز، هزینه‌ی یک سفر توسط موجودیتی مرکزی تعیین می‌شود. آن موجودیت، در محاسبه‌ی یک هزینه، از پارامترهایی از پیش تعیین شده استفاده می‌کند. پارامترهایی که خود آن‌ها را تعریف کرده است. این امر موجب می‌شود که هزینه‌ی نهایی لزوما مورد قبول راننده و یا مسافر نباشد.

نحوه‌ی پرداخت

چالش دیگری که در مدل‌های متمرکز وجود دارد نحوه‌ی پرداخت هزینه‌ی یک سفر است. این چالش هم مورد توجه رانندگان است و هم شرکت ارائه دهنده‌ی تاکسی اینترنتی. در این مدل یک مسافر می‌تواند هزینه‌ی سفر را به صورت نقدی یا آنلاین پرداخت کند. مشکلی که رانندگان در پرداخت آنلاین با آن مواجه می‌شوند عدم دریافتِ آنی سهم خود از هزینه‌ی سفر است. پرداخت‌های آنلاین، در حقیقت، به حساب شرکت تاکسی اینترنتی واریز می‌شوند و آن شرکت در یک زمانِ معمولا ثابت و از قبل مشخص شده سهم راننده‌ی مورد نظر را پرداخت می‌کند. از طرف دیگر، مشکلی که یک شرکت تاکسی اینترنتی در پرداخت نقدی با آن روبرو می‌شود عدم وصول سهم خود از سوی راننده است. معمولا، شرکت این کاستی را در پرداخت‌های آنلاینِ پیش رو جبران می‌کند و سهم خود را از سفر مذکور، از یک سفرِ با پرداخت آنلاین دریافت می‌کند.

راهکارهای بلاک‌چین برای چالش‌های تاکسی‌های اینترنتی

ساختار بلاک‌چین غیرمتمرکز بوده و شفافیت را تضمین می‌کند. این ویژگی‌ها می‌توانند معایب موجود در یک ساختار متمرکز را برطرف سازند.

بهبود احراز هویت با فناوری بلاک‌چین

فناوری بلاک‌چین دارای قابلیت‌های بسیار بالایی در احراز هویت افراد است. بررسی کارایی بلاک‌چین در احراز هویت و وارسی هویت افراد، یکی از حوزه‌های گسترده‌ی تحقیقاتی روی این فناوری نوظهور است. سالانه مقاله‌های علمی پرشماری با این موضوع به چاپ می‌رسند که در آن طرح‌های مختلف احراز هویت بر بستر بلاک‌چین، به عنوان راهکارهایی جدید، پیشنهاد می‌شود. در نتیجه، بلاک‌چین می‌تواند چالش احراز هویت را در صنعت تاکسی‌های اینترنتی برطرف سازد و راهکاری کاملا قابل اعتماد ارائه دهد. 

شفافیت در سفر و هزینه‌ی آن

از طرف دیگر، در یک مدل مبتنی بر بلاک‌چین، کاربران می‌توانند با اطمینان از بابت امنیت خود و حتی راننده، یک سفر را ثبت، هزینه‌اش را پرداخت و به راننده امتیاز دهند. این اطمینان از آنجا ناشی می‌شود که تأیید یک سفر و تعیین هزینه‌ی آن نه از جانب یک مرجع متمرکز، بلکه در نتیجه‌ی یک اجماع گروهی صورت می‌گیرد. زیرا، در این مدل یک درخواستِ سفر، در زنجیره‌ی بلوکی ثبت می‌شود و این بدان معناست که تمام اعضای پلت‌فرم قادر به مشاهده‌ی سفر و اطلاعات مربوط به آن خواهند بود. در نتیجه، فرآیند انتخاب سفر و تعیین هزینه، با شفافیت صورت می‌پذیرد. این شفافیت اعتماد و اطمینان مورد نظر را نتیجه می‌دهد.

بهبود در نحوه‌ی پرداخت

هم‌چنین، یکی از مهم‌ترین آورده‌های بلاک‌چین برای این صنعت برطرف‌سازی مشکلات و چالش‌های موجود در نحوه‌ی پرداخت هزینه‌ی یک سفر است. چون ارز دیجیتال دارای خاصیت غیرمتمرکز بودن است، پرداخت هزینه با آن، بدون واسطه انجام می‌پذیرد. به این معنا که وقتی یک مسافر هزینه‌ی یک سفر را با استفاده از ارز دیجیتال پرداخت کند، سهم راننده مستقیما و در همان لحظه به حساب او منتقل می‌شود. هم‌چنین، شرکت تاکسی اینترنتی در همان لحظه و مستقیما سهم خود را دریافت خواهد کرد. در نتیجه، وصول دستمزدها به صورت آنی خواهد بود و چالش‌های مذکور در این حوزه کنار می‌روند.

Drife، نخستین نمونه‌ی پیاده‌سازی شده از کاربرد بلاکچین در تاکسی های اینترنتی

در اواخر آبان 1400، شرکتِ هندی Drife اعلام کرد که نمونه‌ای آزمایشی را از یک پلت‌فرمِ تاکسی اینترنتیِ مبتنی بر بلاک‌چین راه‌اندازی کرده است. این پلت‌فرم، که Drife نام دارد، نخستین نمونه‌ی مبتنی بر بلاک‌چین است که تا به حال عرضه شده است. این اتفاق سه ماه پس از راه‌اندازی توکن بومی این پلت‌فرم، با نماد اختصاری DRF، رخ داد. در این پلت‌فرم، هزینه‌ی یک سفر در نتیجه‌ی اتفاق نظر انجمن رانندگان و مسافران تعیین می‌شود و Drife هیچ سهمی را از هزینه‌ی یک سفر دریافت نمی‌کند. بدین ترتیب، هزینه‌ی یک سفر مورد قبول راننده و مسافر خواهد بود و راننده تمام هزینه‌ی سفر را به صورت آنی دریافت خواهد کرد.

از روز نخستِ ظهور فناوری بلاک‌چین، مهم‌ترین آورده‌ی آن حذف واسطه‌ها در انتقال پول و سهیم کردن همگان در یک تصمیم‌گیری بود. از طرف دیگر، مهم‌ترین چالش‌های موجود در تاکسی‌های اینترنتی، سیستم متمرکز و با تأخیرِ انتقال دستمزدها و تعیین یک طرفه‌ی آن است. حال، مسافران و رانندگان می‌توانند با استفاده از بلاک‌چین به یک قیمت توافقی برسند و هر دو طرف از آن راضی باشند. رانندگان نیز دستمزد خود را به صورت لحظه‌ای در حساب خود داشته باشند. این فرآیندها، برای همه‌ی اعضا احساس رضایت ایجاد می‌کند. زیرا مدیریت این بازار به خودشان سپرده می‌شود نه هیچ موجودیت واحدی. چیزی که در گذشته کاملا وارون بود. این یک رویارویی بزرگ است. پلت‌فرمی که قدرت و اختیارات را از مراجع مرکزی سلب کرده و آن را بین تمام اعضا توزیع می‌کند، در برابر پلت‌فرمی که هیچ اختیار و حق انتخابی به اعضایش نمی‌دهد و همه‌ی آن‌ها را در خود تجمیع کرده است. این انقلابی است که نتیجه‌اش دموکراسی خواهد بود.